Rouwvliegjes

Rouwvliegjes biologisch bestrijden? Op deze pagina wordt de bestrijding met o.a. aaltjes uitgelegd.         

Wat zijn rouwvliegjes, de kleine vliegjes bij jouw planten

Die kleine vliegjes die zich in de buurt van jouw kamerplanten bevinden en zich in razentempo voortplanten zijn rouwvliegjes. De kleine zwart vliegjes leven van allerlei soorten plantaardig materiaal en schimmels en komen vaak voor in vochtige potgrond. Het rouwvliegje wordt ook wel de ‘humusvlieg’, ‘rouwmug’, ‘dondervlieg’ ‘varenvouwvlieg’ of Maartse vlieg en in het Engels de fungus gnats genoemd. In huis komen ze vaak voor in de aarde van de planten in jouw plantenpotten. Binnenshuis ervaren mensen de volwassen rouwvliegjes als irritant en kunnen ze schade aan kamerplanten veroorzaken. Daarom is het verstandig om zo snel mogelijk te starten met rouwvliegjes bestrijden wanneer je er last van hebt. Als je dit in een later stadium doet kunnen de rouwvliegjes larven de wortels van je gezonde planten oppeuzelen.

Rouwvliegjes zijn geen goede vliegers

Volwassen rouwvliegjes zijn geen goede vliegers. Het zijn eigenlijk kleine muggen. Daarom past de naam ‘varenrouwmug’ in principe beter en dit is dan ook de officiële benaming. De kleine mugjes zijn te herkennen een hun zwarte kop en vleugels. Als je heel goed kijkt, kun je op de vleugels een V-teken zien, hetgeen het makkelijker maakt de rouwvliegjes te onderscheiden van andere muggen en hoewel ze op fruitvliegjes lijken, is de laatste een betere vlieger.

Hoe groot zijn rouwvliegjes

Rouwvliegjes kun je qua formaat het best vergelijken met muggen. Ze hebben slanke poten en antennes die boven hun hoofd uitsteken. Ze bijten/prikken niet en zijn niet echt goede vliegers. Een reguliere zwarte huisvlieg is daar vele male meer bedreven in, dit is dus ook direct een goede manier om ze te identificeren. Net als muggen wordt een volwassen rouwvlieg aangetrokken tot licht. Zoals eerder geschreven kunnen ze heel veel eitjes leggen, als ze dit doen, kruipen ze meestal over de potgrond heen. Als deze potgrond lekker vochtig is, dan planten ze zich sneller voort, dus alvast een tip: potgrond laten drogen als je last van rouwvliegjes hebt, zet die liter water maar weer in de kast. Het frappante aan deze plaag is dat een volwassen varenrouwmug an sich niet veel schade aanbrengt, maar de eitjes en larven doen dit wel door zich te voeden met o.a. de wortels van jonge en kwetsbare planten. Daarom is het verstandig een rouwvliegjes plaag met biologische bestrijdingsmiddelen aan te pakken. Ook als je je niet stoort aan de kleine irritante vliegjes, is het voor jonge en zwakke planten wel verstandig om rouwvliegjes te bestrijden.

Verschil tussen rouwvliegjes en fruitvliegjes

Een rouwvliegje en fruitvliegje worden nog wel eens met elkaar verward. Er zijn echter wel een paar verschillen waardoor je ze uit elkaar kunt houden:

• Fruitvliegjes hebben rode ogen en een lichte tint
• Rouwvliegjes zijn zwart/bruin van kleur
• Rouwvliegjes zijn slanker dan fruitvliegjes
• Rouwvliegjes houden van planten en fruitvliegjes van rottend fruit, en zoet (bedorven) voedsel.

*fruitvliegjes lijken dan wel op rouwvliegjes maar zijn niet met aaltjes te bestrijden, helaas worden er tegen fruitvliegjes nog vaak chemische middelen ingezet. Kamerplanten hebben gelukkig geen last van fruitvliegjes.

Waar komen de (rouw)vliegjes in planten vandaan

Ze lijken altijd ‘plotseling’ tevoorschijn te komen, maar zijn daarentegen moeilijk weer weg te krijgen. Dit komt omdat de rouwvliegjes een hele hoop eitjes legt: wel 200 per keer! Dat maakt dat een plantenpot binnen mum van tijd vol zit met eitjes, die larven worden, welke dan ook weer eitjes leggen: voor je het weet is er spraken van een plaag.

In tegenstelling tot de meeste muggen steken de rouwvliegjes niet: ze voeden zich met vooral dode plantenresten en zijn gek op natte, rottende aarde, hetgeen ze op meters afstand ruiken. Om deze reden vind je de rouwvliegjes voornamelijk bij rottende plantenresten en potgrond. Maar waar komen deze vliegjes met lange poten vandaan? Larven van rouwvliegen zitten vaak in de aarde die je in de potten voor je planten doet. Dat kan bijvoorbeeld de aarde(potgrond) van een tuincentrum zijn of in aarde zitten bij aanschaf van een nieuwe plant, het gaat dan om kamerplanten, buitenplanten zijn vaak minder gevoelig voor rouwvliegjes. Op zich kan een tuincentra daar niet altijd wat aan doen, planten staan nou eenmaal vaak dichtbij elkaar. Dus als in één plant rouwvliegjes zitten, dan is zijn jonge plantjes een makkelijke prooi. En omdat rouwvliegjes zoveel eitjes leggen, heb je binnen mum van tijd te maken met een hele familie kleine vliegjes en wordt het tijd om rouwvliegjes te bestrijden.

De vliegjes steken niet maar zijn wel schadelijk voor planten

In tegenstelling tot de meeste muggen steken de rouwvliegjes niet: de rouwvliegjes larven voeden zich met plantenresten en zijn gek op natte, rottende aarde, hetgeen ze op meters afstand ruiken. Om deze reden vind je de rouwvliegjes voornamelijk bij rottende plantenresten en potgrond.

Hoe schadelijk zijn kleine vliegjes rouwvliegjes?

De kleine rouwvliegjes kunnen wel degelijk schadelijk voor jouw planten zijn, maar hoeven niet direct voor paniek te zorgen: de plant zal langzaam achteruit gaan, maar meestal niet direct afsterven. Het zijn daarnaast vooral de aanwezige larven van de vliegjes die voor het werkelijke probleem zorgen. Deze vreten namelijk van de wortels van de plant en kunnen zorgen voor allerlei schimmels en ziektes, die zich via de wortels in de plant vestigen. Let wel: jonge planten en wortels kunnen wél in een snel tempo flink achteruit gaan. Rouwvliegjes bestrijden zonder chemische middel is niet iets om lang uit te stellen.

Welke schadebeelden zijn er?

De larven van rouwvliegjes eten in eerste instantie veel dood organisch materiaal en de bijbehorende schimmels, maar sommige soorten kunnen zich ook te goed doen aan levend materiaal. De volwassen vliegen gedijen goed in een vochtige omgeving en voelen zich aangetrokken tot allerlei soorten plantjes/potgrond om zich in voort te planten.

Directe schade

Deze begint als de larven van de rouwvliegjes aan de wortels van planten gaan peuzelen. De Jonge larven voeden zich dan met bedorven plantmateriaal. Ook eten ze algen en schimmels die in of op de grond zitten. Maar dit is in principe niet direct schadelijk voor de plant. En nu komt het, indien er geen of weinig van deze resten aanwezig zijn, dan beginnen ze aan de wortels van (jonge)planten te knabbelen. De meer volgroeide larven kunnen zelfs van plantenstengels gaan eten. Hoe schadelijk de rouwvliegjes zijn en dan met name haar larven hangt dus van meerdere factoren af.  Als er veel water wordt toegediend bij de plant, dan gedijen de larven daar goed bij en blijven ze lekker door peuzelen aan jouw plant. Omdat de larven geen grote afstanden afleggen, zie je vaak lokaal veel schade ontstaan bij planten.

Indirecte schade

Indirecte schade is niet direct zichtbaar, maar kan op de lange termijn wel een serieus probleem vormen. De kleine larfjes kunnen schimmelziektes met zich meebrengen. Fusarium, Verticillium en Botrytis komen regelmatig voor en vragen weer om een ander type bestrijding, dan die van de rouwvliegjes.

Hoe kom je van (rouw)vliegjes in potgrond af?

Zoals altijd is voorkomen beter dan genezen. Rouwvliegjes voorkomen is soms niet eenvoudig omdat ze een cadeautje zijn bij een nieuwe kamerplant. Wanneer je last hebt van vliegjes in potgrond, dan zijn dit waarschijnlijk rouwvliegjes die je jouw tuincentra  je per ongeluk cadeau hebben gedaan. Vaak zitten deze vliegjes in de potgrond van tuincentra of andere winkels. Hoe je ze ook binnenshuis hebt gekregen, vervelend zijn ze wel. Althans die eitjes die later larven worden en de wortels van jouw plant oppeuzelen. Daarom beschrijven we op deze pagina wat je kunt doen om besmette planten rouwvlieg vrij te krijgen. Er zijn buiten nematoden nog veel meer mogelijkheden die je kan proberen bij rouwvliegjes bestrijden. En als dit toch niet werkt, dan kun je altijd nog naar de zeer effectieve nematoden/aaltjes overstappen. Deze dringen de larven binnen en leggen zelf eitjes in de larven waardoor deze afsterven. Maargoed alvorens je overstap op deze kleine wormvormige bestrijders, kun je eerst het onderstaande proberen.

Zet de besmette plant in Quarantaine

Er zijn verschillende methoden om de varenrouwmug haar biezen te laten pakken. Zo kun je ervoor kiezen om de betreffende plant voor een paar weken in quarantaine te zetten. Zorg dat je de ‘besmette’ plant ver van de andere planten vandaan zet. Op deze manier voorkom je dat je later met een huis vol met besmette planten zit. Uiteraard is de besmette plant hiermee nog niet gered, je zou dan alleen aaltjes bij deze plant kunnen inzetten.
Indien je zeker bent dat er in nieuwe potgrond geen larven zitten van rouwvliegjes, dan zou je het verpotten van de plant ook kunnen overwegen. Het blijft dan wel verstandig de plant niet te veel water te geven, dit geef larven van rouwvliegjes meer kans. Vervolgens is het nog steeds verstandig om de plant in quarantaine te zetten zodat volwassen rouwvliegen niet weer opnieuw kunne starten met een leg.

Laat de plant uitdrogen

Een andere optie is het laten uitdrogen van de plant. Een rouwmug heeft natte, het liefst zelfs rottende aarde nodig om zich thuis te voelen. Daarom helpt het vaak om de plant een tijdje geen water te geven, waardoor zijn wortels en de aarde volledig uitdrogen. Hydrokorrels zouden ook een uitkomst kunnen zijn omdat die de grond minder vochtig houden en heel geleidelijk vocht afegeven. Op die manier zullen er al snel geen vliegjes in potgrond meer zitten en zullen ook de larven sterven. Nu is het belangrijk om de potgrond te verversen. Doe dit door de wortels van de plant goed schoon te spoelen. Vergeet ook niet de pot volledig uit te soppen met kokend water, om het van eventuele achtergebleven eitjes te ontdoen. Je kunt nu nieuwe aarde in de pot doen, de plant terug in de nieuwe aarde zetten. Zorg dat je dit proces in een kamer los van de andere planten doet, om besmetting te voorkomen.

Aaltjes tegen rouwvliegjes

Aaltjes tegen rouwvliegjes zijn een zeer effectieve biologische bestrijdingsmethode. De aaltjes hebben in de volksmond verschillende benamingen, zoals nematoden, rondwormen en nuttige wormpjes.

Aaltjes (steinernema feltiae) zijn het hele jaar door beschikbaar. Nematoden zijn microscopisch kleine wormpjes die de larven van de rouwvliegjes parasiteren. Daardoor sterven de larven en kunnen zij zich niet meer tot rouwvliegjes ontwikkelen. De larfjes worden geleverd in een zakje en kunnen online worden besteld.

Hoe werken aaltjes tegen rouwvliegjes?

De parasitaire aaltjes die je inzet tegen rouwvliegjes zijn de steinernema feltiae nematoden. Deze zeer kleine wormpjes gaan op jacht naar de larven die de kleine schadelijke vliegjes in de grond leggen. De nematoden infecteren de larven met zogenaamde symbiotische bacteriën. Door deze bacterie worden de larven omgezet in een voedselbron voor diezelfde larven.

Een interessant biologisch proces die voor de leek wellicht wat luguber overkomt. Maar door dit proces verdwijnen de larven zonder dat er resten van overblijven in de aarde. Deze resten hebben de nematoden dus opgegeten. Nu denk je misschien “maar gaan die aaltjes dan niet aan de wortels van mijn planten knagen? Het antwoord: nee. Wortels of andere plantendelen  staan niet op het menu van de aaltjes.

Ze sterven uit als er geen eitjes meer zijn

Dus nadat ze alle larven van de rouwvliegjes (varenrouwmuggen) hebben uigeroeid, sterven ze vanzelf uit. Bovendien laten ze nagenoeg geen sporen achter. Je kunt dus wel stellen dat de steinernema feltiae aaltjes ideale bestrijders zijn tegen de vervelende kleine vliegjes die het leven van jouw kamerplanten bemoeilijken.

Hoe zet je aaltje in tegen rouwvliegjes

De steinernema feltiae aaltjes worden zowel binnen als buiten gebruikt. Deze nematoden bestrijden namelijk nog veel meer plagen dan alleen die van de varenrouwmuggen (rouwvliegjes). Zo zijn ze bij lage temperaturen ook in te zetten tegen o.a. Engerlingen, dit zijn larven van onder meer de mei en junikever. Een leuke bijkomstigheid, maar je bezoekt deze pagina waarschijnlijk omdat je last hebt van rouwvliegjes en we gaan je nu vertellen hoe eenvoudig de inzet is.

Verschillen in verpakkingshoeveelheden

Omdat je de aaltje waarschijnlijk gaat inzetten bij kamerplanten, kun je een kleinste verpakking kiezen. Deze verpakking is meestal 10 miljoen en goed voor 20 m2. Nu heb je natuurlijk meestal geen 20 m2 aan kamerplanten staan. Gelukkig is het goede nieuws dat je de nematoden 2 tot 3 weken in de koelkast kunt bewaren. Hierdoor kun je met één verpakking twee keer inzetten. Dit verbetert de effectiviteit en dus het resultaat.

Het daadwerkelijk inzetten / uitzetten van aaltjes

Alvorens je de aaltjes gaat uitzetten moet je zorgen dat de condities waarin je ze uitzet optimaal zijn. Nematoden houden van vocht, het is dus belangrijk dat de potgrond vochtig is, maar niet doorweekt. Hierdoor kunnen ze verdrinken. Deze vochtige omstandigheden moeten twee  weken in stand worden gehouden. Daarnaast is het goed om te weten dat aaltjes niet goed tegen licht kunnen. Daarom is het verstandig om kamerplanten tijdens de inzet uit de zon te zetten.

De daadwerkelijke uitzet is vrij simpel, als we uitgaan van 10 miljoen steinernema feltiae aaltjes dan meng je deze met 10 liter lauw warm water. Zorg ervoor dat de het een egaal oppervlakte is en er dus geen klonten meer aanwezig zijn in het water. Indien je geen 20m2 potgrond hebt, maar bijvoorbeeld 10m2, dan halveer je de aaltjes en de hoeveelheid water.

Als de verhouding niet volledig klopt, is er geen man overboord. De aaltjes die geen eten (larven) vinden zullen sterven zonder zichtbare sporen of schade achter te laten.

Gebruik naast aaltjes gele vangplaatjes

De naam zegt het al deze vangplaatjes zijn geel en dat in nu net de kleur waar volwassen rouwvliegjes op af komen. Vervolgens blijven ze plakken aan de vangplaatjes en neemt de plaag af omdat de vliegjes sterven.

Ze zijn ook goed in te zetten om de hoeveelheid rouwvliegjes te monitoren. Als je vervolgens ziet dat de plaag toeneemt, dan kun je overstappen op aaltjes.

Conclusie

Hopelijk heb je na het lezen van deze pagina genoeg informatie over rouwvliegjes bestrijden. Er zijn nog meer huistuin en keuken middeltjes die je kunt gebruiken. Denk een eetlepels kaneel en een laagje koffiedik. Welke methode jij ook kiest, het is het belangrijkst om actie te ondernemen, zodat je levende wortels houdt en geen last hebt van volwassen muggen. De vliegjes eten geen wortels maar zijn naar mijn inziens wel een ware plaag en rouwvliegjes komen het hele jaar voor . Tot slot is de meest effectieve vorm van biologisch bestrijden toch wel het inzetten van aaltjes. Meestal ben je er na vier weken vanaf.